Undoubtedly, one of the best deals during Iran’s history is the newfound political engagement with the West over the nuclear issue, where there now is an interactive dialogue between Iran and the West after a decade of irrationality. It is natural that this agreement has a lot of pros and cons for both sides. Apart from the interests of the negotiating parties we can say that the agreement will affect broader areas in the future, as there are already signs showing that.
Hope returned to the political arena, especially to Iran’s foreign policy, as dialogue replaced confrontation. As mentioned in previous notes, the agreement has created conflicting interests in broader dimensions. But there are questions that have preoccupied the minds of many: will it be maintained? Will the negative mentality surrounding the two parties overshadow relations between the two sides? Will interaction become more comprehensive or will the interaction be short-lived?
The response to the above questions should be revealed by the times to come – given the changing political and economic arena and its influence on the foreign policy of Iran after years of isolation, even the people and officials within the service of the state may.
Although on the surface the opinions on big issues can be seen as greatly diverging between the two parties, there is cause for optimism thanks to the nuclear deal. Different slogans made-up by experts say that the nuclear deal brings hope and reliance to world politics. However, looking at the agreement realistically shows something different. Between the two sides there has been a lack of trust and a general negative mentality for a long time. Hence the Iranian approach to the nuclear deal will also be depending on that. Now, after the Iran nuclear deal and with the end of the sanctions justified by Chapter VII of the United Nations Charter, there are expectations regarding the normalization of relations between Iran and the West, which go beyond the existing reality.
So far there has not been any positive discussion or an opportunity like this in the past concerning Iran. However, now there are serious talks in the international arena involving Iran so that it is not perceived as a threat in world affairs by the West. There were major obstacles, which could have prevented the full implementation of the agreement. These problems have existed for 38 years, since the Iranian revolution.
Furthermore, different conflicts have sprung up because of the rivalry between Saudi Arabia and Iran. Should the nuclear agreement be fruitful and Iran be a helpful global actor, in cooperation with the West, then there are historical challenges which need to be addressed. Specifically, the nuclear deal has given Iran’s national security policy a different role, which we should pay attention to. With the end of the sanctions and of Iran’s isolation, the country can now play a role as a cooperative actor in regional politics, not as a threat to the West.
Either way, this comprehensive agreement is the result of joint action between the two sides of Iranian domestic politics, which took into account the big challenges which they needed to address. Opposition in the Iranian parliament was one of the major obstacles to the agreement, which the government succeeded to manage well. With the arrival of further pro-reform clerics in the government it seems that the policy of reform and opening is safe, and will continue and amplify in Iran’s political arena in the next few months. But in the West, and especially the US, the political climate seems to be much more complex. The United States of America is inching ever closer to the presidential election, and statements by the Republican candidate indicates an opposition to the agreement reached by the Democrats, and puts in doubt the commitments made by the West.
Saudi-Arabia indicated to US officials the risk of losing their regional position with the deal. Specifically, as they mentioned previously, the leadership referred to the ideological problems between them and Iran, and now the deal makes the Saudis face a new challenge as well. If the Saudi predictions are correct than the Iran deal will put their regional position to the test and might even threaten it. This means that the Saudi authorities are forced to react. Undoubtedly, the Persian Gulf security system after the Iran nuclear deal has undergone extensive changes.
Iran has left the sanctions justified by the Chapter VII of the Charter of the United Nations and scored its first diplomatic success, leaving behind the time of pressure and threats. Iran sees itself as playing a role in pushing for regional co-operation, preventing war, and toning down threats in the region. Simultaneously Iran’s new role also represents a disturbance of the regional security system and of the regional equations, changing the balance of power in the.
The full implementation of the nuclear deal is subject to a common understanding, trust and reason. Iran and the US need to move away from past tensions and take a positive look at the different issues, which will arise. America has reached a point where it understands that the integration of Iran to world politics is the best way to protect their interests.
On the other hand, Iran knows that continuous confrontation and isolation will only make its situation worse than ever before.
چالش های برجام
بی شک یکی از بهترین معاملاتی که ایران در طول تاریخ سیاسی خود انجام داده است تعامل با غرب بر سر مسئله هسته ای می باشد ، تعاملی که پس از یک دهه ی مذاکره بین ایران و غرب حاصل عقلانیت است . طبیعی ست که این توافق برای دو طرف نکات مثبت و منفی زیادی دارد ، جدای از منافع طرفین مذاکره می توان گفت این توافق می تواند تعاملات منطقه را نیز در آینده تحت تاثیر خود قرار دهد که هم اکنون نشانه هایی از آن را مشاهده می کنیم . بازگشت امید به عرصه سیاسی به خصوص سیاست خارجی ایران و جایگزینی تعامل به جای تقابل و نکاتی از این قبیل به خوبی قابل مشاهده می باشد . همانطور که در یادداشت قبلی نیز اشاره شد این توافق منافع متعارضی را در ابعاد وسیع تر به وجود آورده است . اما سوالاتی وجود دارد که ذهن بسیاری را به خود مشغول ساخته است : آیا پابرجا خواهد ماند ؟ آیا بازهم ذهنیت های منفی دو طرف نسبت به یکدیگر مراودات دو طرف را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد ؟ یا به طور جامع تر سرنوشت این تعامل چه خواهد بود ؟
در پاسخ به سوالات فوق باید دیدی واقع گرایانه به موضوعات مختلف داشته باشیم ، اینکه عرصه اقتصادی ایران دچار تحول گشته و عرصه سیاسی و سیاست خارجی ایران پس از سال ها انزوا دوباره عرصه ی مراودات شده است و نگاه امیدوارانه در بین مردم و مسئولین شکل گرفته است . موضوعاتی هستند که در ظاهر با آنها رو ب رو هستیم ، بزرگ نمایی های صورت گرفته در خصوص برجام و خوش بینی بیش از حد به آن و همچنین شعار های مطرح شده از سوی برخی کارشناسان اذهان را به سمتی سوق داده است که این توافق نقطه امید و اتکای بسیاری گشته است . ولی اگر واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم با توجه به عملکرد دو طرف و همچنین عدم اعتماد سازی بین طرفین و ذهنیت های منفی طرفین نسبت به یکدیگر و اینگونه رویکرد ها به توافق هسته ای ما را از واقعیت های آن به دور خواهد داشت ، اکنون و پس از توافق هسته ای و خروج ایران از فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد انتظارات در خصوص عادی شدن روابط فراتر از واقعیت های موجود است . البته به هیچ جای بحثی در خصوص مثبت بودن این موضوع و تاریخی بودن این فرصت وجود ندارد . ولی گره زدن همه ی مسائل به بحث توافق و رد کردن سایر مسائل خطر بزرگی است که ایران را چه در داخل و چه در مسائل خارجی تهدید می کند .
واقعیت دیگر این است که مشکلات ایران و آمریکا می تواند مانع دیگر اجرای کامل قرارداد باشد، مشکلاتی که پس از انقلاب و در طول 38 سال وجود داشته است ، نوع نگاه دو کشور به یکدیگر و رقابت های منطقه ای و تعارضات نشات گرفته از منافع طرفین دلیلی بوده که پس از توافقات کامل نیز روابط دو کشور چالش های زیادی را به خود می بیند .
به طور مشخص اما معادلات جدید بر امنیت ملی ایران بحثی ست که باید توجه جدی به آن داشته باشیم ، خارج شدن ایران از تحریم ها ، رفع انزوای سیاسی ایران ، توجه به ایران به عنوان یک همکار منطقه ای نه به عنوان تهدید چند ساله توپ را به زمین طرف های غربی انداخته است . از این بازی می توان با عنوان قمار آمریکایی یاد کرد که طرف های معامله کننده علی رغم توافق هنوز به دنبال کسب منافع حد اکثری هستند و همدیگر را به آزمون می کشند .
به هر ترتیب این برنامه جامع که حاصل اقدام مشترک نیز می باشد در داخل طرفین را دچار چالش های اساسی کرده است که تردید را به اذهان وارد می سازد . در داخل ایران مجلس مخالف دولت مانعی اساسی بر سر راه دولت محسوب می شد که با مدیریت صحیح این چالش برطرف گردیده و با ورود نمایندگان جدید حامی دولت ، به نظر می رسد دولت روحانی خیال راحتی نسبت به گذشته خواهد داشت ، نمایندگان همسو و عمدتاً حامی دولت برای دولت روحانی در چند ماه آینده فضا را بهتر خواهد کرد ، اما در غرب و به خصوص آمریکا فضای سیاسی بسیار پیچیده تر می باشد ، با نزدیکتر شدن به انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده امریکا و اظهارات نامزد های جمهوری خواه و دموکراتزدر مخالفت با توافقات حاصل شده تردیدی را نسبت به تعهدات غرب جدی تر ساخته است ، از طرف دیگر همانطور که می دانیم دولتمردان آمریکا تحت فشار کشور های عرب حوزه خلیج فارس و اسرائیل فشارهای زیادی را در راه تعامل با ایران متحمل می شوند ، هزینه های عربستان و اظهارات مقامات این کشور نشان از تحساس خطر آنها در خصوص از دست دادن جایگاه منطقه ای آنها دارد ، به طور مشخص همانطور که گفته شد و در یاد داشت های قبلی نیز به آن اشاره شد مشکلات ایدئولوژیک ایران و عربستان ، دولتمردان این کشور را وارد چالش جدیدی ساخنه است که اگر پیش بینی ها صحیح باشد کشوور عربستان بزرگترین چالش خود را با به هم خوردن معادلات منطقه تجربه خواهد کرد و همین موضوع دولتمردان عربستان را به واکنش وا داشته است . بی شک نظام امنیتی خلیج فارس پس از توافق هسته ای ایران دچار تغییرات گسترده ای شده است ، از دست رفتن امتیازی با عنوان ایران به عنوان اهرم تبلیغ و حتی فشار برای عربستان و اسرائیل در منطقه و در سطح وسیع تر برای غرب جایگاه ایران نسبت به گذشته تغییر داده است ، امضای توافق حاصل شرایطی بود که برای ایران به وجود آمده بود .
خروج ایران از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد بدون جنگ و تغییر برای اولین بار موفقیت دیپلماسی در در برابر فشار و تهدید ، طرح ایران و پرونده سیاسی ایران به عنوان الگو ، طرح ایران به عنوان یک همکار منطقه ای ، نه تهدید ، پیشگیری از یک جنگ منطقه ای ، بر هم خوردن نظام امنیتی و معادلات منطقه ای ، تغییر موازنه قدرت در منطقه به نغع ایران و موضوعاتی از این قبیل نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد . اما همه این موارد و اجرای کامل برجام منوط به یک درک مشترک حاصل از اعتماد و عقلانیت می باشد که طرفین به خصوص ایران و آمریکا باید به دور از هر گونه فشار و نگاه مثبت به موضوع در این مسیر از واکنش هایی نشات گرفته از ذهنیت منفی نسبت به یکدیگر پرهیز کنند زیرا هم آمریکا به این نقطه از درک رسیده که ایران می تواند بهترین مسیر برای حفظ منافع آن ها باشد و هم ایران این موضوع را می داند که تقابل و انزوا وضعیت کشور را بیشتر از گذشته آشفته تر خواهد ساخت .
